KORONER ARTER HASTALIĞININ TANIMI 

Koroner arterler, kalbin kendisine oksijen ve besin sağlayan damarlardır. KAH, bu damarların iç yüzeyinde plak adı verilen yağlı birikimlerin oluşması sonucu daralması veya tıkanması durumudur. Bu durum ateroskleroz olarak bilinir ve zamanla damarların esnekliğini kaybedip sertleşmesine neden olur. Plaklar, kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerden oluşur.

 NEDENLER VE RİSK FAKTÖRLERİ

 KAH’nin gelişiminde birçok faktör rol oynar. Bunlar genetik, çevresel ve yaşam tarzı faktörleri olabilir.

 • Genetik Faktörler: Ailede KAH öyküsü olan kişilerde hastalığın gelişme riski daha yüksektir. Genetik yatkınlık, arter duvarlarının yapısal özelliklerinden, kolesterol metabolizmasına kadar birçok etkiyi içerir.

 YAŞAM TARZI FAKTÖRLERİ 

• Sigara Kullanımı: Sigara, damar duvarlarına zarar verir ve ateroskleroz gelişimini hızlandırır. 

• Beslenme: Yüksek doymuş yağ ve trans yağ içeren diyetler, kolesterol seviyelerini yükselterek plak oluşumuna katkıda bulunur.

• Fiziksel Aktivite Eksikliği: Hareketsiz yaşam tarzı, obezite ve hipertansiyon riskini artırır.

• Obezite: Aşırı kilo, kan lipit seviyelerini olumsuz etkileyerek KAH riskini artırır.

 DİĞER RİSK FAKTÖRLERİ

 • Yüksek Kan Basıncı (Hipertansiyon): Arterlerdeki yüksek basınç, damar duvarlarına zarar vererek ateroskleroz gelişimine katkıda bulunur.

• Yüksek Kolesterol: LDL kolesterolünün yüksek, HDL kolesterolünün düşük olması, plak oluşum riskini artırır.

• Diyabet: Kan şekeri seviyelerinin sürekli yüksek olması, damar duvarlarına zarar verir ve ateroskleroz riskini artırır. 

• Stres: Kronik stres, kan basıncını ve kalp hızını artırarak KAH riskini yükseltebilir

BELİRTİLER

 KAH’nin belirtileri genellikle ilerleyici olup, bazen ani ve şiddetli olabilir.

• Angina (Göğüs Ağrısı): En yaygın belirti anginadır. Göğüste sıkışma, baskı veya ağrı hissi olarak tanımlanır ve genellikle fiziksel aktivite veya stresle tetiklenir. Dinlenme veya nitrogliserin kullanımı ile rahatlar.

• Nefes Darlığı: Kalp yeterince kan pompalayamadığında, vücudun oksijen ihtiyacını karşılamak için solunum hızlanır. • Yorgunluk: Günlük aktivitelerde çabuk yorulma, kalbin yeterli kanı pompalayamamasının bir göstergesi olabilir.

• Kalp Krizi: Tamamen tıkanmış bir koroner arter, miyokard enfarktüsüne yol açar. Bu durumda göğüs ağrısı çok şiddetli olup, sıklıkla sol kol, boyun veya çeneye yayılabilir. Terleme, bulantı , nefes darlığı ve ani bayılma gibi belirtiler de eşlik edebilir. 

TANI YÖNTEMLERİ 

KAH tanısı koymak için çeşitli yöntemler kullanılır. 

• Fiziksel Muayene ve Tıbbi Öykü: Doktor, hastanın şikayetlerini dinler, risk faktörlerini değerlendirir ve fiziksel muayene yapar. Ailede kalp hastalığı öyküsü, sigara kullanımı, beslenme alışkanlıkları ve diğer risk faktörleri sorgulanır. 

• Kan Testleri: Kolesterol, trigliserid, kan şekeri ve diğer biyokimyasal parametreler değerlendirilir.

 • EKG (Elektrokardiyogram): Kalp atışlarındaki elektriksel aktiviteyi kaydederek, kalp krizi veya iskemik değişiklikler hakkında bilgi sağlar.

 • Efor Testi : Fiziksel aktivite sırasında kalbin performansını değerlendirir. Egzersiz sırasında EKG çekilir ve kalp krizi riski değerlendirilir.

• Ekokardiyografi : Kalp yapısını ve fonksiyonlarını ultrason ile görüntüler. Kalp kasının hareketleri, kapakçıkların durumu ve kan akışı incelenir. 

• Koroner Anjiyografi : Koroner arterlerin durumunu doğrudan görüntülemek için kontrast madde kullanılarak yapılan bir görüntüleme testidir. Kateter yardımıyla kontrast madde enjekte edilerek arterlerdeki tıkanıklık veya daralmalar belirlenir.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ 

KAH tedavisinde amaç, semptomları hafifletmek, hastalığın ilerlemesini durdurmak ve komplikasyonları önlemekti r. Tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve gerekti ğinde cerrahi müdahaleleri içerir. • YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ • Diyet: Doymuş yağ, trans yağ ve kolesterol içeriği düşük, sebze, meyve, tam tahıl ve yağsız protein açısından zengin bir diyet önerilir. • Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta aerobik egzersiz yapılması tavsiye edilir.

.• Sigarayı Bırakma: Sigaranın bırakılması, KAH riskini önemli ölçüde azaltır.

 • Stres Yönetimi: Yoga, meditasyon ve diğer stres azaltma teknikleri, kalp sağlığını olumlu yönde etkiler.

  İLAÇ TEDAVİSİ 

• Antiplatelet İlaçlar: Aspirin gibi ilaçlar, kanın pıhtılaşmasını önleyerek kalp krizi riskini azaltır. 

• Beta Blokerler: Kalp hızını ve kan basıncını düşürerek kalp üzerindeki yükü azaltır.

 • Statinler: Kolesterol seviyelerini düşürerek plak oluşumunu yavaşlatır.

 • ACE İnhibitörleri: Kan basıncını düşürerek kalp yetmezliği riskini azaltır.

 CERRAHİ MÜDAHALELER

 • Anjiyoplasti ve Stent: Tıkalı arterlerin açılması için balon kullanılır ve gerekirse stent yerleştirilir. 

• Koroner Arter Bypass Greft (KABG): Tıkanmış arterlerin etrafından dolaşmak için yeni damarlar oluşturulur.

 SONUÇ OLARAK…

 Koroner arter hastalığı, dünya genelinde en yaygın ölüm nedenlerinden biridir ve önemli bir halk sağlığı sorunudur. Erken tanı ve tedavi, hastalığın ilerlemesini durdurmak ve komplikasyonları önlemek açısından kritiktir.