Akıllı Lens Nedir? Nasıl Çalışır? 

Öncelikle biraz nasıl gördüğümüzden bahsedelim. Gözlerimiz, dış dünyaya açılan pencere gibidir. Bu pencerelerden içeri ışık girmesini sağlayan 2 saydam yapı vardır, kornea ve lens. Göze farklı açılarla, farklı mesafelerden gelen ışık ışınları, gözün ön kısmındaki korneadan ve göz içerisindeki lensten kırılarak geçer ve gözün içinde makula da odaklanır. Makula, görmeyi sağlayan göz tabakasının merkez bölgesidir. Bu şekilde net bir görüş elde ederiz. Lens, kırıcılığını değiştirerek farklı mesafelerde net bir görüş elde etmemizi sağlar. Genellikle 40 yaşından sonra lensin esnekliği azalır ve yakın mesafe görüş problemleri ortaya çıkmaya başlar. İlerleyen yaşla beraber saydamlığı da azalır ve katarakt gelişir. Akıllı lensler, göze farklı mesafelerden gelen ışık ışınlarının, makula da odaklanmasını sağlayan teknolojiye sahip, yapay, çok odaklı lenslerdir. Bu lensler, saydamlığını ve esnekliğini kaybetmiş lensin yerine yerleştirilir ve gözlük ihtiyacının ortadan kaldırılması amaçlanır. Standart olarak, katarakt cerrahisi sonrasında uygulanan tek odaklı göz içi lenslerde ise tek bir odak noktası olduğu için yakın mesafede gözlük gerekmektedir.

Gerçekten Akıllı Mı? Kaç Çeşit Akıllı Lens Var? 

Aslında tek odaklı da olsa, çok odaklı da olsa, katarakt ameliyatı sonrasında hastanın tedavisi başarılı bir şekilde tamamlanır. Bu lenslerin farkı, birden fazla odak noktaları olmasıdır. Bu şekilde, gözlük ihtiyacını ortadan kaldırırlar. Bu nedenle akıllı lens ismi ile biliniyorlar. Aslında tıbbi terminolojide böyle bir isimlendirme yoktur. Temel olarak günümüzde en sık kullanılan lensleri 2 gruba ayırabiliriz. Trifokal (3 odaklı) lensler ve odak derinliği arttırılmış lensler (EDOF). Trifokal lensler uzak, orta (kol mesafesi) ve yakın mesafede görüş imkânı sağlarken, EDOF lensler uzak ve orta mesafelerde görüş imkânı sunar. 

Hangi Lens Daha İyi? 

Hangi lens daha iyiden ziyade, hangi hasta için hangi lens daha uygun, onu belirlemek önemlidir. Doğru hastada doğru lensi kullandıktan sonra, iyi bir cerrahi ile sonuç da iyi olacaktır. Bu nedenle, hastanın ihtiyacına göre, gözünün durumuna göre değerlendirme yapılır. Hastanın yaşam koşullarının, beklentilerinin ve çalışma hayatının lens seçiminde önemli bir yeri vardır. Hastalar, yapılan farklı ölçümler ile ameliyat öncesinde değerlendirilir ve en uygun lens seçilir. Gözün görmeyi sağlayan tabakalarında (makula, retina) ve beyindeki görme yollarında problem olmadıktan sonra, her hasta özelinde gözlük kullanımını ortadan kaldıracak ya da minimuma düşürecek farklı alternatif çözümler mümkündür. 

Akıllı Lens Her Hasta İçin Kullanılabilir Mi? 

Çoğunlukla 40 yaş üzerindeki katarakt hastalarının tedavisinde kullanılır. Ayrıca gözlük kullanmak istemeyen, fakat lazer tedavisi için de uygun olmayan yüksek göz numarası olan hastaların tedavisinde de kullanılabilmektedir. Lazer tedavisi görmüş hastaların da 40 yaşından sonra yakın mesafe görüş problemleri ortaya çıkmaktadır. Bu hastaların tedavisinde de akıllı lens kullanılabilmektedir. Özellikle makula dejenerasyonu (makulada gelişen işlev bozukluğu) olan hastalara, şeker hastalığına bağlı göz arkasında kanama (diyabetik retinopati) gelişen hastalara, ileri düzeyde göz tansiyonu olan hastalara (kısacası retina problemleri gelişmiş hastalara), korneada düzensizlik bulunan hastalara trifokal lensler kullanmak uygun değildir. Tek odaklı ya da EDOF lensler bu hastalar için daha uygun olabilir. Bu lenslerle de benzer şekilde gözlük ihtiyacı azaltılabilir ya da ortadan kaldırılabilir. 

Katarakt Cerrahisinden Farkı Nedir? 

Aslında bir farkı yoktur. Temel prensipleri aynıdır, fakat göz içine yerleştirilen lens farklıdır. Tek odaklı lenslerde uzak mesafe görüş düzeltilebilirken, yakın mesafe de gözlük gereksinimi doğar. Çok odaklı akıllı lenslerde ise bu ihtiyaç ortadan kalkar. 

Riskleri Nelerdir? Sonuç Kalıcı Mıdır? 

Sonuç olarak her cerrahi müdahalenin bir riski vardır. Doğru teşhis, doğru teknik ve ekipmanla yapılan ameliyatın riski çok düşüktür. Katarakt cerrahisi en güvenli ve etkili ameliyatlardan birisidir. Sonuç kalıcıdır ve çoğunlukla ek müdahale gerektirmez. Uzak, orta ve yakın mesafelerde hastanın göz numaraları sıfır olacak şekilde ayarlanır. Bazı hastalarda, lensin yerleştirildiği kapsülde gelişen matlaşmalar nedeniyle görmede azlık gelişebilir ve ilerleyen zamanlarda poliklinik ortamında lazer ile temizlik gerekebilir.

Ameliyat Süreci Nasıl? Takip Tedavi Süreci Nasıl? 

Öncelikle hastanın detaylı muayenesi yapılır ve onun yaşam koşullarına, beklentilerine ve gözünün durumuna göre en uygun lens seçilir. Operasyon günübirliktir. İşlem öncesinde hastanın gözüne damla damlatılarak uyuşturulur ve bundan sonra herhangi bir şekilde acı, ağrı hissedilmez. Operasyon, dikişsiz katarakt ameliyatı, lazer ile katarakt ameliyatı olarak bilinen fakoemülsifikasyon (fako) tekniğiyle yapılır. İşlem yaklaşık 10 dakika sürer. Sonrasında hastanın gözü kapatılarak taburcu edilir ve evine gönderilir, yatış gerektirmez. Ertesi gün hastanın gözü açılır, kontrolü yapılır ve hasta aynı gün görmeye başlar. Bir hafta sonra diğer gözün ameliyatı yapılır. Birinci hafta ve 1. ayda kontroller yapılır ve kontrol zaman aralığı uzayarak devam eder. Yaklaşık bir ay damla tedavisi kullanılmaktadır.

Op. Dr. Eren GÖKTAŞ

Göz Sağlığı ve Hastalıkları