Çocuk dönemi, tarihsel süreçte toplumlara ve kültürlere göre geçmişten günümüze dek bilim insanlarının, düşünürlerin, din adamlarının, devlet yöneticilerinin, eğitimcilerin ve çocukla ilgilenen hemen herkesin kendi bakış açısıyla tanımlamaya çalıştığı özel bir dönemdir. Bununla birlikte Orta Çağ döneminde çocukluk, kendine has bir dönem olarak görülmemiş, kundaktan çıkar çıkmaz yetişkin yaşamının bir parçası olarak görülmüştür. Hatta 0-2 yaş bebeklik sonrası birer yetişkin gibi giydirilerek ‘minyatür yetişkinler’ olarak kabul edilmiş ve yetişkin hayatının bir parçası olarak kabul edilmiştir. Çocukluk dönemi ancak 1948 yılında Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Beyannamesine göre hukuksal anlamda 0-18 yaş arasındaki insan yavrusu olarak tanımlanmıştır.

21. yüzyılda artık çocuğun yetişkinin minyatür insan olmadığını, gelişim dönemlerine has bilişsel, mental ve fiziksel olarak yetişkinlerden farklı özelliklere ve ihtiyaçlara sahip olduğunu biliyoruz. Yine aynı şekilde çocuğun tıbbi ihtiyaçlarının da yetişkinlerden farklı olduğu ve bu konuda eğitim almış hekimler tarafından bu ihtiyaçların karşılanması gerektiği tüm tıbbi bilim branşlarında kabul edilmiştir.

Çocuk diş hekimliği uzmanlığı (Pedodonti Uzmanlığı), temel diş hekimliği eğitiminden sonra diş hekimliği fakültelerinin pedodonti anabilim dalında uzmanlık ve/veya doktora programını tamamlayan hekimlere verilen bir unvandır. Eğitim süresince diş hekimleri çocukların yaş dönemlerine göre sadece tedavi prensiplerini öğrenmez aynı zamanda çocukların gelişim süreçlerinin tıbbi ve psikolojik özellikleri konusunda eğitim alırlar. Eğitim sürecinde çocuklarda herhangi bir diş hekimi korkusu oluşmaması amacıyla doğru davranış yönlendirme tekniklerini, çocukta çürük oluşma riskini değerlendirerek çocuğa özgü koruyucu programları hazırlamayı, çürük önleyici beslenme düzenlemesini, çocuğun diş ve çene gelişimine uygun tedavi prensiplerini, genel anestezi ve sedasyon altında minimal komplikasyon riskli tedavi yaklaşımlarını, çene ve yüz bölgesine gelen travmaların tedavisini ve çocuğun çene yüz bölgesindeki gelişime ve kötü alışkanlıklara bağlı anomalilerin erken ve önleyici ortodontik tedavileri gibi konularda eğitim alır. Aynı zamanda sadece tıbbi olarak sağlıklı çocuklara değil, engelli ve özel gereksinimi olan çocuklara da diş hekimliği hizmeti vermek amacıyla gerekli bilgiye sahiptirler.

Çocuk diş tedavileri 0-18 yaş arasındaki çocuk ve genç erişkinleri kapsamaktadır. Bu nedenle bu yaş grubu hastalara doktor seçimi yaparken mutlaka uzmanlığa sahip çocuk diş hekimleri tercih edilmelidir. Ülkemizde diş hekimliği uzmanlık branşları halkımız tarafından çok bilinmediği için, aileler gerek bu bilgi eksikliği gerekse maddi nedenlerden ötürü sıklıkla pratisyen diş hekimlerini tercih etmektedir.

Çocuklarda yapılan diş ve çene bölgelerinde meydana gelen gelişimsel ve kazanılmış hastalıkların erken tespiti ve ailenin çocuğun diş ve çene sağlığı için neler yapması gerektiğini öğrenmesi açısından, çocuğun hiçbir şikâyeti olmasa da dişlerin ilk sürdüğü dönem olan 6 ay ile 1 yaşına kadar çocuklar mutlaka çocuk diş hekimine götürülmeli ve sağlıklı durumun korunması için uzmanın risk faktörlerini değerlendirerek verdiği kontrol randevularına uyulmalıdır. Unutulmamalıdır ki en ucuz ve en sağlıklı tedavi yaklaşımı hiçbir ağrı ve problem olmadan düzenli kontrollerle yapılan tedavi yaklaşımıdır. Dünya üzerinde çocukların ilk ağrı duygusu ile karşılaştıkları sağlık problemi diş çürükleridir. Bu nedenle ağrı şikâyeti olmadan diş hekimi ile çocuğun tanışması çocukların ağrı deneyimini erken yaşlarda yaşamasını da engellemektedir.

Prof. Dr. Ayça Tuba ULUSOY

Çocuk Diş Hekimi Uzmanı