KOAH Nedir?

KOAH, "Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı"nın baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır.

• Kronik: Uzun zamandır devam eden durumlar için kullanılır.
• Obstrüktif: Hava yollarındaki daralmayı tarif eder. Hava yollarındaki daralma, hastalar tarafından hırıltı olarak duyulabilir. KOAH’da hava yollarındaki daralma ilerleyicidir ve eğer zamanında müdahale edilmezse hastalık ölümcül bir hal alabilir.

Kronik bronşit, birbirini takip eden iki yıl boyunca en az üç ay devam eden öksürük ve balgam çıkarma ile kendini gösterir. Bu öksürük, astım ya da verem gibi diğer kronik öksürük yapan akciğer hastalıklarıyla karışabileceği için mutlaka araştırılması gerekir.

Amfizem, akciğerlerin hava keseciklerinden oluşur ve bu hava keseciklerinin harabiyeti, nefes alıp verirken havanın düzenli bir şekilde giriş çıkışına engel olur. Keseciklerdeki anormal genişleme sebebiyle küçük hava yollarında darlığa yol açar.

KOAH’ın Birincil Sebebi

Sigara tiryakiliği, KOAH hastalığının birincil sebebidir. Sigara kullanımı ülkemizde son zamanlarda artış göstermektedir ve sigara başlama yaşı giderek düşmektedir. KOAH sıklığı da buna bağlı her geçen gün artış göstermektedir. Peki, sigara hastalığa nasıl yol açar?

Sigara dumanı hava yollarına ulaştığında, zararlı maddeleri temizlemek için hava yollarına toplanan hücreler burada iltihap ve şişlik oluşturur. Aynı zamanda üretilen balgam, buradaki kasları artırıp bronş kıkırdağının ve hava keseciklerinin yapısını bozarak küçük hava yollarını daraltır.

Çeşitli meslek hastalıkları, kömür işçiliği, tekstil ve metal işçiliği gibi tozlu ve dumanlı yerlerde çalışma koşulları, eğer sigara içimi de varsa hastalığın çok daha hızlı bir şekilde gelişimine sebep olmaktadır. Hava kirliliği, soba kullanımı ve pasif sigara içimi de hastalığı tetikleyen diğer faktörlerdir.

KOAH’lı Bir Hasta Bize Nasıl Başvurur?

En yaygın 3 semptomu; öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığıdır. Hastalarımız genelde bu bulguları sigaraya bağlayarak hastalıklarının farkına varamazlar, ancak zamanla balgam miktarında artma, renginin sarı yeşile dönmesi ve uzun yol yürüyüşlerinde ya da aktivitelerde nefes nefese kalma gibi belirtiler gelişir. Göğüs ön arka çapı artar, oksijen kapasitesi düştükçe de parmak uçlarında ve dudaklarında morarmalar meydana gelir.

KOAH Tanısını Nasıl Koyabiliriz?

• Hastanın öykü ve yakınmaları: Öksürük, balgam, nefes darlığı.
• Solunum Fonksiyon Testleri: Hastalığın hem tanısı hem de takibinde çok önem arz eder. Ayrıca, astım KOAH ayrımı için bize bilgi verir. Akciğer kapasitesini ve darlık derecesini bu test ile tespit ederiz.
• Akciğer Filmi, gerektiğinde Bilgisayarlı Tomografi ve kan oksijen değerinin tespiti, balgam miktar ve renginin değiştiği durumlarda balgam kültürü, hastalığın tanı ve tedavisi için bize yol göstericidir.

KOAH Tedavisinde İlk Adım

Sigaranın bırakılmasıdır. Bunun için mevcut sigara polikliniklerinden destek alabilirsiniz.

KOAH Tedavi Programı:

• Sigaranın bırakılması: Nikotin desteği veren ilaçlar (mutlaka doktor kontrolünde alınmalıdır) ve Bupropion (sigara bırakmanızı kolaylaştıracak ilaç tedavisi).
• Uzun süreli ilaç tedavisi: Nefes açıcı ilaçlar kullanılır ve sanıldığının aksine bağımlılık yapıcı özellikleri yoktur. Solunum Fonksiyon Testine göre, inhaler tedavinin içeriğine ve dozuna karar verilir.
• Beslenme: Kilo az ise daha çok protein ve yağdan zengin besinler (et, tavuk, balık ve yumurta gibi); fazla kilo varsa şekerli, unlu ve yağlı yiyeceklerden uzak durup kilo kontrolü sağlamak önemlidir. Kanda karbondioksit oranı artmışsa, öncelikli yağlı besinler tercih edilmeli ve öğünler 6 öğüne bölünerek yenmelidir.
• Tedaviye uyum: Ataklarda istikrarlı ve düzgün bir şekilde tedaviye uyum, hastalığın ilerlemesi ve tedavisinde çok önemlidir.KOAH, göğüs hastalıklarının en önemli ve oldukça sık görülen bir hastalığıdır. Yılda 3 milyon kişi KOAH nedeniyle hayatını kaybetmektedir. KOAH’lı hastaların birçoğu hastalığa sahip olduklarının farkında değildir. Oysa ki erken tanı ve tedavi ile önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Bu sebeple kısa da olsa hastalarımızı, hastalık hakkında bilgilendirmek istiyorum.

• Öncelikle KOAH Nedir?

• KOAH, "Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı"nın baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır.
• Kronik: Uzun zamandır devam eden durumlar için kullanılır.
• Obstrüktif: Hava yollarındaki daralmayı tarif eder. Hava yollarındaki daralma, hastalar tarafından hırıltı olarak duyulabilir. KOAH’da hava yollarındaki daralma ilerleyicidir ve eğer zamanında müdahale edilmezse hastalık ölümcül bir hal alabilir.
• Kronik bronşit, birbirini takip eden iki yıl boyunca en az üç ay devam eden öksürük ve balgam çıkarma ile kendini gösterir. Bu öksürük, astım ya da verem gibi diğer kronik öksürük yapan akciğer hastalıklarıyla karışabileceği için mutlaka araştırılması gerekir.
• Amfizem, akciğerlerin hava keseciklerinden oluşur ve bu hava keseciklerinin harabiyeti, nefes alıp verirken havanın düzenli bir şekilde giriş çıkışına engel olur. Keseciklerdeki anormal genişleme sebebiyle küçük hava yollarında darlığa yol açar.

• KOAH’ın Birincil Sebebi

• Sigara tiryakiliği, KOAH hastalığının birincil sebebidir. Sigara kullanımı ülkemizde son zamanlarda artış göstermektedir ve sigara başlama yaşı giderek düşmektedir. KOAH sıklığı da buna bağlı her geçen gün artış göstermektedir. Peki, sigara hastalığa nasıl yol açar?
• Sigara dumanı hava yollarına ulaştığında, zararlı maddeleri temizlemek için hava yollarına toplanan hücreler burada iltihap ve şişlik oluşturur. Aynı zamanda üretilen balgam, buradaki kasları artırıp bronş kıkırdağının ve hava keseciklerinin yapısını bozarak küçük hava yollarını daraltır.
• Çeşitli meslek hastalıkları, kömür işçiliği, tekstil ve metal işçiliği gibi tozlu ve dumanlı yerlerde çalışma koşulları, eğer sigara içimi de varsa hastalığın çok daha hızlı bir şekilde gelişimine sebep olmaktadır. Hava kirliliği, soba kullanımı ve pasif sigara içimi de hastalığı tetikleyen diğer faktörlerdir.

• KOAH’lı Bir Hasta Bize Nasıl Başvurur?

• En yaygın 3 semptomu; öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığıdır. Hastalarımız genelde bu bulguları sigaraya bağlayarak hastalıklarının farkına varamazlar, ancak zamanla balgam miktarında artma, renginin sarı yeşile dönmesi ve uzun yol yürüyüşlerinde ya da aktivitelerde nefes nefese kalma gibi belirtiler gelişir. Göğüs ön arka çapı artar, oksijen kapasitesi düştükçe de parmak uçlarında ve dudaklarında morarmalar meydana gelir.

• KOAH Tanısını Nasıl Koyabiliriz?

• Hastanın öykü ve yakınmaları: Öksürük, balgam, nefes darlığı.
• Solunum Fonksiyon Testleri: Hastalığın hem tanısı hem de takibinde çok önem arz eder. Ayrıca, astım KOAH ayrımı için bize bilgi verir. Akciğer kapasitesini ve darlık derecesini bu test ile tespit ederiz.
• Akciğer Filmi, gerektiğinde Bilgisayarlı Tomografi ve kan oksijen değerinin tespiti, balgam miktar ve renginin değiştiği durumlarda balgam kültürü, hastalığın tanı ve tedavisi için bize yol göstericidir.

• KOAH Tedavisinde İlk Adım

• Sigaranın bırakılmasıdır. Bunun için mevcut sigara polikliniklerinden destek alabilirsiniz.

• KOAH Tedavi Programı:

• Sigaranın bırakılması: Nikotin desteği veren ilaçlar (mutlaka doktor kontrolünde alınmalıdır) ve Bupropion (sigara bırakmanızı kolaylaştıracak ilaç tedavisi).
• Uzun süreli ilaç tedavisi: Nefes açıcı ilaçlar kullanılır ve sanıldığının aksine bağımlılık yapıcı özellikleri yoktur. Solunum Fonksiyon Testine göre, inhaler tedavinin içeriğine ve dozuna karar verilir.
• Beslenme: Kilo az ise daha çok protein ve yağdan zengin besinler (et, tavuk, balık ve yumurta gibi); fazla kilo varsa şekerli, unlu ve yağlı yiyeceklerden uzak durup kilo kontrolü sağlamak önemlidir. Kanda karbondioksit oranı artmışsa, öncelikli yağlı besinler tercih edilmeli ve öğünler 6 öğüne bölünerek yenmelidir.
• Tedaviye uyum: Ataklarda istikrarlı ve düzgün bir şekilde tedaviye uyum, hastalığın ilerlemesi ve tedavisinde çok önemlidir.

Uzm. Dr. Serpil ELADAĞ YURT

Göğüs Hastalıkları Uzmanı